Ханиад, Томуу

 
Цаг агаар хүйтэрч ханиад томуу ихсэж байгаатай холбогдуулан энэхүү мэдээллийг оруулахаар боллоо.

Ханиад нь томууны вирусаас үүсэх уушиг, хоолой, хамрын халдварт өвчин юм.

Шалтгаан, тохиолдол, эрсдлийн хүчин зүйлс

Цаг уурын өөрчлөлтөөс шалтгаалан А вирусын ханиад томуу нь ихэвчлэн өвлийн эхэн үеэс хаврын эхэн үе хүртэл элбэг тохиолдоно. Харин В вирусын ханиад томуу нь жилийн ямар ч үед тохиолддог.

Ихэнх тохиолдолд, халдвар авсан хүн ханиалгах, найтаах үед халдвар авснаар ханиад хүрдэг. Цөөн тохиолдолд усны цорго, телефон утас зэрэгт хүрч вирус аваад гараа хамар шүдэндээ хүргэхүед вирусаар дамжин ханиад авдаг.

Шинж тэмдэг нь 1-7 өдрийн дараа илэрдэг. Ихэнх тохиолдолд 2-3 өдрийн дотор илэрнэ. Учир нь ханид агаараар дамждаг маш халдвартай өвчин юм. Ханиаднаас болж ажил сургууль завсардах тохиолдол тун их.

АНУ-д жил бүр хэдэн арван сая хүмүүс ханиад тусдаг. Ихэнх нь 1-2 долоо хоногийн дотор эдгэрч олон мянган хүмүүс хүндээр өвчилж эмнэлэгт хэвтдэг. Жил бүр ханиадны хүндрэлээс болж 36.000 орчим хүмүүс амиа алдаж байна.

Зарим хүмүүс ханиад, томууг ялгаж салгаж чаддаггүй. Хоёулаа адил шинж тэмдэгийг жилийн тодорхой нэг хугацаанд зэрэг илэрдэг онцлогтой ч хоёр өөр өвчин юм. Хүмүүс жилд хэд хэдэн удаа ханиад хүрдэг байхад хэдэн жилд л нэг удаа томуу тусдаг.

Хүмүүс бөөлжиж, суулгах шинж тэмдэг илрэх үед “Гэдэсний ханиад” гэж боддог. Энэ бол буруу ташаа ойлголт. Гэдэсний илэрч буй энэ шинж тэмдэг нь ханиадны вирустай огт хамааралгүй. Ханиадны халдвар нь амьсгалын замын өвчин юм.

Шинж тэмдэг

Ханиад хүрэх үед 37C-39C –ын хооронд халуурах, ханиалгах, найтаах шинж тэмдэг илэрнэ.

Нийтлэг шинж тэмдэг

• Бие өвдөх
• Ханиад шуухтинаа
• Толгой эргэх
• Нүүр улайх
• Толгой өвдөх
• Сульдах
• Найтаалгах
• Бөөлжих, огиудас хүрэх
• Хоолой өвдөх
• Нус гоожих
• Хамар битүүрэх, найтаалгах

Бусад шинж тэмдэг

• Хоолны дуршилгүй болох
• Булчингаар өвдөх, бээрэх
• Хөлрөх
• Астма эсвэл зүрхний өвчтэй хүмүүсийн хууч өвчин нь сэдрэх, дордох.

Эмчилгээ

Хэрэв та ханиад хүрээд хүндрээгүй байгаа бол дараах алхамуудыг дагаарай.

• Амрах
• Өвчний шинж тэмдэгийг намдаах эм, тариаг эмчийн заавраар зохих тунгаар хэрэглэх.
• Шингэн зүйл ихээр уух
• Аспирин хэрэглэхээс зайлсхийх (ялангуяа хүүхэд өсвөр насныханд)
• Архи тамхинаас татгалзах
• Антибиотик хэрэглэхээс зайлсхийх / нянгаар үүсгэгдсэн үед л антибиотик хэрэглэдэг  

   вирусаар үүсгэгдсэн үед антибиотик хэрэглэх нь ямарч үр дүнгүй юм/

Хэрэв шинж тэмдэг илрээд 48 цагийн дотор ханиад гэдэг нь оношлогдож, хүндрэх эрсдэл өндөр байвал вирусын эсрэг эм, тариаг хэрэглэснээр 1,2 өдрийн дотор өвчин намддаг.

Эрсдэл хүндрэл

Аль ч насны ямар ч хүн ханиад томууны вирус авснаар хүндэрч, эрсдэл өндөрсөх боломжтой. Үүнд:

• 50 орчим насныхан
• 6 сараас 2 настай хүүхдүүд
• Ханиад томуу авах эрсдэл өндөртэй улиралд 3 буюу түүнээс дээш сартай жирэмсэн  

   эхчүүд
• Урт хугацаанд эрүүл мэнд халамжийн газар амьдарч байгаа хүн
• Зүрх уушигны архаг өвчинтэй, бөөр өвдөг

Чихрийн шижинтнй, дархлаа муу хүмүүс (өвчин хүндэрч уушигны хатгалгаа, үрэвсэл болох талтай) орно.